Hind pritçaları

Makedoniyalı İsgəndər və sanyasin

İsgəndər Hindistanı tutmağa gedəndə müəllimi Aristotel ona dedi: "Hindistandan mənə bir hədiyyə gətir. Özünü dərk etmək üçün dünya həyatından imtina etmiş sanyasini mənə gətir".
Müxtəlif yerlərdən keçəndə İsgəndər özünü dərk etmiş adamı soraqlayırdı. Ona dedilər ki, o dağların ətəyində, çayın sahilində yaşayır həmin qoca. İsgəndər öz sərkərdəsini göndərib dedi ki, o kişini hörmət-izzətlə yanıma gətir. Deyilən yerə gələndə sərkərdə yerli ağsaqqaldan sanyasinin yerini soruşdu. Ağsaqqal dedi:
-Burda sanyasin var. Amma inanmıram ki, onu özünüzlə getməyə razı sala biləsininz.
Sərkərdə gülüb dedi:
-Boş sözdü. Əgər İsgəndər əmr etsə, şəhər onun arxasınca gedər.
Sonra sanyasinin yanına gəlib dedi ki, İsgəndər səni qonaq çağırır. Sənə çox hörmət ediləcək, nə istəsən, veriləcək. İsgəndər səni Yunanıstana aparacaq.
Sanyasin sakitcə dedi:
-Bu dünyada heç bir qüvvə məni zorla apara bilməz. Əgər mən sizin İsgəndərə lazımamsa, qoy o, özü gəlsin.
İsgəndərin elçisinə bu sözlər ağır gəldi. O, İsgəndərin yanına gəlib dedi:
-Bu adam çox yuxarıdan gedir, qorxuram səninlə də elə davrana. İsgəndər qürurla dedi:
-Mənə lazımi hörmət göstərməyənlər hamısı ölür. Mən gedirəm.
Qocanın olduğu yerə gələndə İsgəndəri titrətmə tutdu.
Sanaysin ona dedi:
-Demək, böyük İsgəndər sənsən? Mən düşünürəm ki, kim özünü böyük adlandırırsa, o, böyük deyil və heç vaxt böyük olmayacaq.
-Mən mübahisə eləməyə yox, səni dəvət eləməyə gəlmişəm.
-Mən külək kimi azadam. Küləyi dəvət eləməzlər. O, istədiyi yerə gedər. Mən istəsəm, Yunanıstana özüm gedərəm, istəməsəm, heç kim məcbur edə bilməz.
Bu sözlər İsgəndəri qəzəbləndirdi. O, əlini qılınca atıb dedi:
-Qoca, əgər getməsən, səni öldürərəm.
Sanyasin dedi:
-Sən bir az gecikmisən. Mən özüm özümü öldürmüşəm.
İsgəndər dedi:
-İndi başın bədənindən ayrılacaq.
Sanyasin dedi:
- Sən mənim başımı bədənimdən ayıra bilərsən, amma məni öldürə bilməzsən. Çünki sən mənim başımı yerə düşərkən gördüyün kimi mən də onu görəcəm. İsgəndər bu adamı öldürə bilmədi. Onun adı Datdameş idi.

Kim daha böyükdü

Bir padşah var idi. Kiminsə ondan böyük olması fikrinə dözə bilmirdi. Bir gün o bütün vəzirlərini çağırıb onlara bir sual verdi:
-Hansımız daha böyükük: mən, yoxsa Allah?
Vəzirlər qorxudan əsməyə başladılar. Onlar düşünmək üçün vaxt istədilər. Vəzirlərin hamısı yaşlı idi. Heç biri bu yaşda təqib olunmağı, xoşbəxt həyatı itriməyi istəmirdi. Amma onlar həm də ləyaqətli adam idilər, Allahın qəzəbinə gəlmək istəmirdilər. Onlar çox düşünüb-daşındılar. Axırda ən qoca vəzir təşəbbüsü ələ alıb dedi: “Hər şeyi mənə həvalə edin, sabah mən padşahla danışaram”. Səhəri gün saray əhli toplaşdı və vəzir də gəldi. O, sakit idi. Padşahın qarşısında baş əyib dedi:
- Qibleyi-aləm, sən daha böyüksən.
Padşah bığlarını burub başını bir az da dik tutdu. Qoca vəzir davam elədi:
- Sən istəsən, bizi öz səltənətindən qova bilərsən, amma Allah bunu edə bilməz. Çünki onun səltənəti hər yerdi. Başqa yer yoxdu.

Eyibli küpə
Hindistanda su daşıyan bir kişinin iki küpəsi vardı. Onları ağacın ucuna keçirib çiynində su daşıyırdı. Küpələrin birində çat vardı və bulaqdan ustadın evinə gələnə kimi suyun yarısı tökülür, küpənin ortasından su qalırdı. İki il ərzində bu, belə davam elədi. Su daşıyan hər dəfə bir küpə yarım su gətirirdi. Çatsız küpə öyünürdü. Çatı olan küpə isə xəcalət çəkirdi. Bir gün o dilə gəlib su daşıyana dedi:
-Mən utanıram və səndən üzr istəyirəm.
-Niyə? Nədən utanırsan?
- İki ildir, mən doldurduğun suyun yarısını aparıb evə çatdırır, sənə ziyan vururam. Mənim nöqsanıma görə sən də öz məqsədinə çata bilmirsən.
Su daşıyan küpəyə dedi:
-İndi biz evə qayıdanda sən yolun qırağındakı güllərə bax.
Döğrudan da, qayıdanda küpə gördü ki, yolun bir qırağında çox gözəl güllər bitib. Amma evə çatanda yenə qanı qaraldı, çünki suyun yarısını gətirib çıxarmışdı. Bu vaxt su daşıyan ona dedi:
-Fikir verdinmi, güllər yolun yalnız bir tərəfində bitib? O biri küpənin getdiyi tərəfdə gül yoxdu. Məsələ burasındadır ki, mən sənin bu nöqsanını bilirdim və bundan istifadə etdim. Mən yolun sən olan tərəfinə gül toxumları səpdim və hər dəfə sudan qayıdanda sən onları suvardın. İki il ərzində mən bu gözəl güllərlə ustadımın stolunu bəzədim. Sən olmasan, evdə bu gözəllik olmazdı.