Kişimiz gəlsəydi
Yaxud arvad-arvad danışanda nə olur

Azərbaycan xalqının ümumiləşmiş portretini cızmağa çalışanda gözlərim qarşısında nədənsə qadın obrazı canlanır. Heç cür onu kişi kimi təsəvvür eləyə bilmirəm. Kişi olsaydı ən asından başqa ərazilərə girərdi, başqasının arvadına göz dikər, oğrun-oğrun süzərdi. Ya da ki, heç olmasa bir dava salardı, çapıqları olardı fəxr eləməyə. Yox, elə zənnimdə yanılmamışam. Özü də gözlərim qarşısında həmişə pinti, balaqlarından yağ süzülən gömbul qadın obrazı canlanır.
Fantaziyalarımıza bir meydan açaq. Qorxmayın, xalq təhqir olsa da dözəcək, bunu ki, bilirsiz. Amma bir qadın kimi hörmətnən yanaşsaq yəqin başucalıq cətirər bizə, əskikilik yox. Pinti tərəkəmə qadını obrazının beynimdə nə vaxt yarandığını bilmirəm, amma məncə nəticələrini siz də görürsüz. Səliqəsiz qadının evinə girəndə nə görürsüz? İlk əvvəl qapının ağzı kirli ayaqqabılarla dolu olar. Hər dəfə silməməyin dərdindən ucuz-ucuz alıb yığar kandarına ki, şəpitlərini geyib yola düzəlsin. Biz də paytaxtımıza lazım olan ləvazimatın bütün dünyada ən ucuzunu, keyfiyyətsizini seçib doldurarıq küçələrə. Yaraşdı-yaraşmadı «keçirərik ayağımıza». «Əşşi, yola ver getsin» də deyərik üstəlik. Pinti qadının evinə lapdan girsən həmişə alt paltarlarının ora-bura səpələndiyi gözə girər. Kirli qabların həcmi evinin tavanının hündüylüyü ilə müəyyən olunar. Nə qədər sığsa o qədər də topalanar. Dönüb deyəsən kirlidi, bəs yu da. Geyməyə, işlətməyə yaramır, onda tulla getsin. Şəhərin kanalizasiya borularını da heç cür yığışdırıb qurtara bilmirik aradan. Qarnı yortulmaş heyvan kimi sərələnib ortalıqda. Tikirik, sonra sökürük, dalıyca yığmırıq, hamısı qalaqlanıb qalır ayaq altda. Küçələrdə gəzişməknən bilmək olar ki, bu şəhər hansı sağunla əndamını yuyur, hanşı fırçayla dişlərini, yeyəndə nəyi seçir, içəndə nəyi. Arabir külək utanıb əl–ayağa düşür ki, ayıbdı da, gəlib gedən olar, xəcalət çəkərik. Sil süpür eləyir, zir-zibili bu küncə, o küncə qovalıyır. Ona görə də Bakının küləyi dayanmır ki, dayanmır. İşi çoxdu.
Deyən lazım, bu pinti arvadın nəyini saxlayırlar, görən? Adamın Allahı var, ev-eşiyinə baxan olmasa da bir ləzzətli yeməklər bişirər ki, gəl görəsən. Baxırsan cındırından cin hürkən bir evdi, amma içəridən bir iylər cəlir ki, az qalırsan içəri soxulub «mənə də bir çömçə çək» deyəsən. Bəs nə bilmişdiz? Xariciləri çirkli-tozlu şəhərin qara gözlərinə vurulmuşdu ki, doluşublar bura. Birda yaxşı yeyib içmək var, özü də patlayanacan. Öz aramızdı, hamımız yeyib içən kişiləri yaman sevənik.
Bir də ki, arvaddan nə gözləyəsən, qarnın tox olsun, uşaqlar qaçışsın ora-bura. Hə, bir də ki, adını çəkmək ayıb sayılan məsələ. Belə məsələlərdə də ki, bizimki kimi istəsən kölgədə qoyar. Qonşularıynan arası xüsusilə yaxşıdı, pis çıxmasın, türkün məsəli deyərlər belə olanda, hamıya verəndi. Şimaldakı qonşusuynan ilişgiləndi, bir dövlət doğuldu. Adını Sovetlər qoydular. Ürəyinin yarısı amma o tayda qalıb. Uzun əsrlik münasibətləri unuda bilmir. Oranın qaydaları ayrıdı, ayrılanda uşağı ataya verirlər. Odu ki, gözü qalıb Arazın o biri sahilində. İndi də deyirlər Türkiyə ilə oturub-durur, türkçülükdən dəm vürür. Bir az şaiyəyə də oxşayır, amma bir şey doğulsa, həqiqəti onda biləcəyik. Hələ ki, sakitçilikdi.
Yaxşı, bir soruşan olacaqmı ki, bu arvadın kişisi nə vaxt gəlib çıxacaq axı! Abrımız getdi ki! Gəlib əl-ayağını yığardı, bəlkə. Vallah gəlib boşayacaq onu. Deyəcək ki, lazım deyil eeee, mənə belə arvad. Qulaqlara qurğuşun, üz dəfə talağını oxuyacaq, buraxacaq lüt-üryan küçələrə. Arvadın ağlı olsaydı bir nigah müqaviləsi bağlayardı ki, yetimçələrini dolandıra bilsin sonra. Neftin qurtarmağına nə qalıb ki? Budur e, balaları tökülüşüb yad ölkələrə. Bilsəydi qanunlarını səliqəyə salardı, təhsilinə baxardı, səhiyyəsinə göz yetirərdi. Özü də yaman qapazlayandı. Balalarından biri üzünə qayıdan kimi, həqiqətdi, ya yox, elə şey bilməz, ağına bozuna baxmadan qapazı endirir başından. Sonra da aparıb doldurur qazamata ki, ağılları başlarına tez gəlsin. Bundan sonra jurnalistlərin nə cür müdafiə komitəsi gəlsin, nə vecinə? Day demir ki, gedib təmişkar Avropanı, demokratik Amerikanı görüb gələn pinti arvadın yanına qayıdar? Axı yeməkdən və nəsil artırmaqdan da vacib məsələlər var. Məsələn, dövlətlər içində yerin ola, oturuş duruşunu biləsən, ağzını açanda şorba tökülməsin ordan. Bunu da öyrənirlər. Vallah, fərli geyindirsən, yəni dəbə uyğun, kiminkindən əskikdi bəyəm? Bəlkə onda adam yerinə qoyarlar. Hə, bir də ki, ayağı sürüşkənliyi tərgitmək lazımdı. Başımıza çox bəlalar açdı, bəsimizdi.